Η κηδεία του Βασίλη Μαυρίδη, γνωστού ως “Καπετάν Βάσο,” στελέχους του ΕΑΜ, που έλαβε χώρα στα Σήμαντρα Χαλκιδικής τον Δεκέμβριο του 1965, υπήρξε ένα σημαντικό γεγονός όχι μόνο για την τοπική κοινωνία αλλά και για τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν για την Εθνική Αντίσταση.
Η παρουσία πλήθους κόσμου στην κηδεία, ανάμεσά τους και πολλών μελών της Ε.Δ.Α. από τη Θεσσαλονίκη, αποδεικνύει το βαθύ σεβασμό και την εκτίμηση που είχε κερδίσει ο “Καπετάν Βάσος” κατά τη διάρκεια της ζωής του. Παρά τις έντονες πιέσεις και την επιτήρηση από τις αρχές ασφαλείας, που παρακολουθούσαν στενά την τελετή, η κηδεία του Μαυρίδη έγινε σύμβολο της αντίστασης και της συλλογικής μνήμης.
Σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που παρευρέθηκαν, όπως ο Χρήστος Μιστιλίδης, ο οποίος κρατούσε το φέρετρο, η κηδεία συνοδευόταν από έντονη παρουσία της Ασφάλειας. Όσοι συμμετείχαν, όπως ο Μιστιλίδης, αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες στη συνέχεια όταν χρειάστηκαν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, καθώς φακελώθηκαν από τις αρχές. Ο ίδιος αντιμετώπισε προβλήματα όταν θέλησε να μεταναστεύσει στη Γερμανία, λόγω της συμμετοχής του στην κηδεία.
Η μαρτυρία του Νίνου Κρυσταλλίδη αποκαλύπτει μια ακόμη πιο δραματική διάσταση της κηδείας: «Έφεραν παππά από έξω, δεν άφησαν τον δικό μας τον παπά να τον θάψει. Είχε πάρα πολύ κόσμο, είχαν έρθει δύο λεωφορεία από Θεσσαλονίκη και είχαν φέρει και ένα μεγάλο σταυρό μεγάλης αξίας για την εποχή εκείνη». Όταν παρευρισκόμενοι προσπάθησαν να τραγουδήσουν το πένθιμο εμβατήριο: «επέσατε θύματα αδέρφια εσείς…», η Ασφάλεια έσπευσε να τους σταματήσει. Ωστόσο, ο κόσμος αντέδρασε με έναν αυθόρμητο και συμβολικό τρόπο, ξεκινώντας να τραγουδούν όλοι μαζί τον εθνικό ύμνο, δημιουργώντας μια στιγμή έντονης συναισθηματικής φόρτισης που έδωσε την ευκαιρία σε ορισμένους να διαφύγουν από την παρακολούθηση.
Από αυτόν τον «χαμό», καταγράφεται και ένα ακόμη περιστατικό, όπου κατά λάθος σκεπάστηκε ένας μεγάλος σταυρός. Ο κ. Κρυσταλλίδης αναφέρει πώς την επόμενη ημέρα, με πρόφαση ότι θα έφτιαχναν το μνήμα, κατάφεραν να ανακτήσουν τον σταυρό και να τον παραδώσουν στους κατόχους του κάτω από την αυστηρή αστυνομική παρακολούθηση.
Πολλοί από τους συμμετέχοντες υπέστησαν κοινωνικές και πολιτικές διώξεις εξαιτίας της παρουσίας τους στην κηδεία. Όπως αναφέρει μία άλλη μαρτυρία, κάποιος που κρατούσε το φέρετρο αναγκάστηκε να υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι δεν ανήκε στο ΚΚΕ για να μπορέσει να συνεχίσει χωρίς προβλήματα.
Η κηδεία του “Καπετάν Βάσο” υπήρξε ένα ορόσημο της περιόδου, όπου η τοπική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με τις πιέσεις της μετεμφυλιακής Ελλάδας και τον ασφυκτικό έλεγχο των πολιτικών πεποιθήσεων. Όμως, παρά τις απειλές, η αφοσίωση του κόσμου προς τη μνήμη του Μαυρίδη έδειξε την δύναμη της συλλογικής αντίστασης και της μνήμης. Η κηδεία αυτή δεν ήταν μόνο ένας αποχαιρετισμός σε έναν άνθρωπο, αλλά μια πράξη τιμής προς την ίδια την ιστορία και τους αγώνες ενός ολόκληρου λαού.
Η Πομπή προς το Κοιμητήριο: Ένα Ταξίδι Τιμής
Η πομπή προς το κοιμητήριο, για την ταφή του Βασίλη Μαυρίδη (Καπετάν Βάσο), ήταν μια συγκινητική και φορτισμένη στιγμή. Πλήθος κόσμου, από άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, προχωρούσε αργά στο χωμάτινο μονοπάτι, κρατώντας στεφάνια και άνθη, αποφασισμένο να τιμήσει τον αγωνιστή παρά τις πιέσεις και την παρακολούθηση από την Ασφάλεια.
Οι συμμετέχοντες ήξεραν πως κάθε τους βήμα ήταν μια δήλωση πίστης και αφοσίωσης στις αξίες που πρέσβευε ο “Καπετάν Βάσος.” Η πορεία αυτή δεν ήταν απλώς μια διαδρομή προς τον τόπο ταφής, αλλά μια μορφή σιωπηρής αντίστασης και συλλογικής μνήμης, υπενθυμίζοντας ότι η ιστορία και η τιμή προς τους αγωνιστές παραμένουν ζωντανές, ακόμα και σε δύσκολες εποχές.
Για την ιστορία στην πρώτη φωτογραφία αναγνωρίστηκαν τα παρακάτω άτομα:
Μισαηλίδης Βασίλης (Ψάλτης),
Τολέρης Νίκος,
Μιστιλίδης Χρήστος,
Κιουτουκτσής Αντώνης,
Κιουτουκτσής Τριαντάφυλλος,
Ιορδανίδης Κώστας,
Μιστιλίδου Δέσποινα,
Καρατζίδης Ιωσήφ,
Γιαντζακλίδης Ιωσήφ,
Τυρχανίδης Λάζαρος,
Μουτάφης Βασίλης,
Εδιάρογλου Ιωακείμ,
Χατζηευθυμίου Κώστας,
Μπαχάνος Πανταζής,
Μιστιλίδης Απόστολος, κ.ά.
Αν έχετε αναγνωρίσει κάποιον άλλον γράψτε μας να το συμπληρώσουμε..
Ο Βασίλης Μαυρίδης, γνωστός ως “Καπετάν Βάσος,” παραμένει έως σήμερα μια ζωντανή μνήμη για τα Σήμαντρα και τους κατοίκους της, που συνεχίζουν να τιμούν τους ανθρώπους που πάλεψαν για τις αξίες και τις ιδέες που τους ενέπνευσαν σε δύσκολες εποχές.
Τέλος από προφορικές μαρτυρίες βρήκαμε την ελιά που πέρασε πολλά βράδια όταν κρυβόταν ο Καπετάν Βάσος.
Παρακάτω δημοσιεύουμε* σημειώσεις του Χριστόφορου Στεφανίδη από την Ορμύλια από την ημέρα της κηδείας:
“Έτσι τίμησα εγώ τον θρυλικό καπετάν Βάσο.
Το Δεκέμβριο του 1965 πέθανε στην Ουγγαρία ο (καπετάν Βάσος), Βασίλης Μαυρίδης, από την Καρκάρα (Σήμαντρα). Περιμέναμε να τον φέρουν να τον θάψουν στο χωριό του.
Ένα πρωινό ήμουν στη Γαλάτιστα και με ειδοποίησε ο Νίκος Σαμαράς να πάω στην Καρκάρα γιατί περιμένουν από στιγμή σε στιγμή το νεκρό. Έφυγα και πεζοπορώντας πέρασα από το Βάβδο και έφθασα στην Καρκάρα μόλις έφεραν το νεκρό. Τότε μου είπαν να ανέβω στα μεταλλεία Βάβδου για να ειδοποιήσω τους εργαζόμενους εκεί Καρκαρινούς να κατεβούν στο χωριό για να παραστούν στην κηδεία. Με ανέβασε στα μεταλλεία με το αυτοκίνητό του, ο Δικηγόρος Θεσσαλονίκης Διογένης Κυρμανίδης. ……………
..Ανεβήκαμε στα μεταλλεία, ειδοποιήσαμε τους εργάτες, που εγκατέλειψαν αμέσως τη δουλειά τους και κατέβηκαν όλοι στο χωριό για να παραστούν όλοι στην κηδεία του καπετάν Βάσου.
Τον επικήδειο στην εκκλησία έβγαλε η Πρόεδρος του συλλόγου Πολιτικών Προσφύγων Θεσσαλονίκης, η γυναίκα του Κώστα Ακρίδα.
Στο νεκροταφείο γονατίσαμε όλοι και αρχίσαμε να τραγουδούμε το πένθιμο εμβατήριο «επέσατε θύματα αδέρφια εσείς…», τότε ο Αστυνόμος Ν. Μουδανιών, Υπομοίραρχος Λίγδας, άρχισε να δίνει εντολές στους Χωροφύλακες να μπλοκάρουν την είσοδο, για να κάνει συλλήψεις.
Ο Νίκος Σαμαράς, γραμματέας την Νομαρχιακής Επιτροπής της ΕΔΑ, που ήμασταν γονατισμένοι δίπλα δίπλα, έβγαλε από την τσέπη του σακακιού του, ένα σημειωματάριο, μου το έδωσε και μου είπε «κοπάνα την πριν μας συλλάβουν» σύρθηκα προσεκτικά μέχρι τον περίβολο, πήδηξα στα χωράφια και έφυγα προς την Πορταριά, βαδίζοντας μέσα στα χωράφια παράλληλα με το δρόμο. Κάποια στιγμή είδα να έρχεται πίσω μου ένα αυτοκίνητο και βγήκα στο δρόμο να με πάρει. Μόλις ζύγωσε είδα ότι ήταν αυτοκίνητο της αστυνομίας και τροχάδην ξαναμπήκα στα χωράφια και συνέχισα βαδίζοντας ως τα Ν. Μουδανιά και πήγα στο σπίτι του Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Σε λίγο ήρθε εκεί και ο Ν. Σαμαράς. Τους συνέλαβαν, τους μετέφεραν στο αστυνομικό τμήμα Ν. Μουδανιών, τους ερεύνησαν, κράτησαν τα στοιχεία τους και τους άφησαν ελεύθερους. Με τη μεσολάβηση του Χαραλαμπίδη, με μετέφερε δωρεάν ένας ταξιτζής, στην Ορμύλια. Είχα διανύσει εκείνη την ημέρα πεζοπορώντας μία πολύ μεγάλη και δύσβατη διαδρομή. Από Γαλάτιστα, Βάβδο, Καρκάρα, Ν. Μουδανιά.
Έτσι τίμησα εγώ τον θρυλικό καπετάν Βάσο.“
*Η δημοσίευση έγινε μετα από την προφορική άδεια του κ. Σταφανίδη Χριστόφορου χωρίς να αλλάξουμε το περιεχόμενο του κειμένου.
Έρευνα και επιμέλεια άρθρου
Βασίλης Μ. Μισαηλίδης
